سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

معرفی ذخیره گاههای جنگلی استان:

1- ذخیره گاه جنگلی تگ احمد شاهی
این ذخیره گاه در 65 کیلومتری شمال شرق شهرستان نهبندان در منطقه مشهور به تگ احمدشاهی با مساحت 5500 هکتار واقع گردیده است و یکی از ذخیره گاههای مهم استان می باشد گونه مهم این رویشگاه بنه(Pistacia atlantica) می باشد و علاوه بر آن گونه های مرتعی شامل کاروانکش، افرا، کاهو وحشی، سوسن و... نیز در منطقه وجود دارد. از جمله ویژگیهای منحصر به فرد این منطقه می توان توده خالص بنه با پوشش مناسب، قطر و سن بالا را نام برد.
از جمله اقدامات انجام گرفته توسط اداره منابع طبیعی و آبخیزداری در این منطقه می توان حصارکشی هسته مرکزی ذخیره گاه به مساحت 500 هکتار جهت حفاظت و قرق منطقه ، انجام عملیات بذرکاری در زون ضربه گیر به منظور غنی سازی و افزایش پوشش جنگلی منطقه ، انجام عملیات آبخیزداری در محدوده ذخیره گاه و احداث راه دسترسی را نام برد.
2- ذخیره گاه جنگلی باقران(اله در)
این ذخیره گاه قسمتی از رویشگاه جنگلی باقران (به مساحت 56000 هکتار) می باشد که در 5 کیلومتری جنوب شهرستان بیرجند واقع است. مساحت محدوده ذخیره گاه در حدود 400 هکتار می باشد و گونه های غالب رویشگاه بادامک (بادامشک) و بنه و انجير وحشي می باشد
از جمله ویژگیهای کم نظیر و ذخیره گاه باقران می توان وجود توده خالص ارغوان در منطقه(در حدود 3 هکتار) و همچنین تنوع پوشش جنگلی منطقه با تراکم مناسب را نام برد.
همچنین علاوه بر آن گونه های مرتعی از قبیل درمنه، چرخه، گون و... نیز در منطقه وجود دارد
3- ذخیره گاه جنگلی دیودال:
گونه دیودال از تيره بقولات گونه ای است درختچه ای که یکی از رویشگاههای اصلی آن در آسیا و ایران شهرستان قاین می باشد این گیاه نخستین بار در سال 1362 در جنوب شرق شهرستان قاین خراسان جنوبي مشاهده گردیده است.
مساحت کل ذخیره گاه در حدود 100 هکتار می باشدکه گونه مقاوم به خشکی و شن دوست دیودال برروی تپه های ماسه ای منطقه جامعه نسبتاً متراکمی را همراه با سایر گونه های گیاهی مرتعی تشکیل داده است از آنجا که این گونه در مناطق خاصی از کشور رویش دارد و تراکم آن در این رویشگاه در اثر عوامل اقلیمی و دخالتهای انسانی دچار نشيب و فرازهایی بوده است ایجاد ذخیره گاه به منظور حفظ این گونه، مطالعه رفتارهای اکولوژیکی و سیر توالی و تواتر پوشش گیاهی این رویشگاه مدنظر قرار گرفته است لذا برای انجام این کار خصوصیات کلیه رویشگاه مطالعه و بر مبنای این مطالعات محدوده ای به وسعت 77 هكتار بعنوان هسته مرکزی ذخیره گاه تعیین و حصارکشی گردیده است.
4- ذخیره گاه جنگلی شندان:
این ذخیره با مساحت 520 هکتار در غرب شهرستان قاین واقع گردیده است گونه غالب ذخیره گاه بادامک(بادامشک) می باشد و همچنین علاوه بر آن گونه های مرتعی از قبیل درمنه، چرخه، اسپند و... نیز در منطقه وجود دارد از ویژگیهای منحصر به فرد منطقه می توان وجود توده خالص بادامک با تراکم بالا را نام برد.
از جمله اقدامات انجام شده توسط اداره منابع طبیعی و آبخیزداری در این منطقه می توان حصارکشی هسته مرکزی ذخیره گاه به مساحت 30 هکتار و انجام عملیات بذرکاری به منظور غنی سازی و افزایش پوشش جنگلی محدوده ذخیره گاه را نام برد.
5- ذخیره گاه جنگلی داشگران
این ذخیره گاه با مساحت 2254 هکتار در جنوب شرقی شهرستان قاین واقع گردیده است گونه غالب رویشگاه بنه و بادامک می باشد از گونه های همراه ذخیره گاه نیز می توان گونه های مرتعی کاروانکش، تنگرس و درمنه و ... را نام برد از ویژگیهای خاص منطقه می توان وجود گونه های بنه و بادامشک با تنوع مطلوب را نام برد.
از جمله اقدامات منابع طبیعی در منطقه می توان حصارکشی هسته مرکزی ذخیره گاه به مساحت 60 هکتار(در حال انجام) انجام عملیات آبخیزداری در محدوده ذخیره گاه، احداث راه دسترسی به ذخیره گاه و غنی سازی و افزایش تراکم پوشش جنگلی محدوده ذخیره گاه را نام برد.
6- ذخیره گاه جنگلی بادامشکی سرایان
از جمله ذخیره گاههای جنگلی استان، ذخیره گاه جنگلی بادامک سرایان است که با مساحت 81 هکتار در شمال شهر سرایان و در محدوده استحفاظي اين شهر قرار دارد گونه اصلی و غالب ذخیره گاه بادامک است و گونه های همراه آن عمدتاً گونه های مرتعی درمنه و ریواس و..... است.
از ویژگیهای خاص این ذخیره گاه می توان وجود توده خالص بادامک با تراکم بالا در منطقه مسطح و در حاشیه شهر را نام برد.
از جمله اقدامات منابع طبیعی در این منطقه می توان حصارکشی کل محدوده ذخیره گاه و همچنین بذرکاری کل محدوده ذخیره گاه به منطور غنی سازی و افزایش تراکم پوشش جنگلی ذخیره گاه با استفاده از بذور گونه های عرصه می باشد.
7- ذخیره گاه جنگلی ترشیزوک
این ذخیره گاه به مساحت 35 هکتار در فاصله 30 کیلومتری جنوب شرق شهرستان فردوس و در حاشیه روستای ترشیزوک واقع شده است گونه غالب و اصلی ذخیره گاه بادامک است و از گونه های همراه آن می توان درمنه، ریواس و.... را نام برد از ویژگیهای خاص این ذخیره گاه می توان وجود توده خالص بادامک با تراکم بالا را نام برد.
از جمله اقدامات منابع طبیعی در محدوده ذخیره گاه فوق الذکر را می توان حصارکشی هسته مرکزی ذخیره گاه به مساحت 6 هکتار و بذرکاری محدوده ذخیره گاه را با هدف توسعه کمی و کیفی توده را نام برد.
8- ذخیره گاه جنگلی خدا آفرید:
این ذخیره گاه با مساحت 500 هکتار در فاصله 25 کیلومتری جنوب غرب بشرویه شهرستان فردوس و در حاشیه روستای خدافرید واقع شده است گونه های اصلی ذخیره گاه بنه و بادامك است و همچنین علاوه بر گونه های فوق الذکر گونه های جنگلی انجیر وحشی، تنگرس و زرشک وحشی و گونه های مرتعی نیز در منطقه وجود دارد.
از ویژگیهای خاص این ذخیره گاه می توان تنوع گونه ای با تراکم مناسب را نام برد.

ویژگیهای خاص ذخیره گاههای جنگلی استان:
با توجه به اقليم بیابانی استان ، میزان بارندگی کم ، تغییرات دمايی زیاد و خشكساليهاي مكرر ،استقرار و سازگاري گونه های جنگلی طبیعی مناطق کوهستانی با تنوع بالا خود از ویژگیهای منحصر به فرد این ذخیره گاهها می باشد همچنين علاوه بر آن در ذيل به برخی از ویژگیهای خاص ذخیره گاههای جنگلی استان اشاره می گردد.
1- وجود توده خالص بنه( Pistacia atlantica) با تراکم مطلوب با توجه به شرایط آب و هوایی گرم و خشک (تگ احمد شاهی)
2- وجود گونه های کم نظیر در ذخیره گاههای جنگلی استان نظیر دیودال، ارغوان، زرشک وحشی و...
2- استقرار گونه های جنگلی در مناطق سنگلاخی و در دل صخره ها
4- استقرار گونه دیودال بر روی تپه های ماسه ای(کمتر گونه ای می تواند در این عرصه ها استقرار پیدا کند)
5- مقاوم بودن گونه های موجود در ذخیره گاههای جنگلی به خشکی شدید هوا (خشکسالیهای سالهای اخیر کمترین خسارت رابر اين گونه ها وارد نموده است)
6- دیر زیستی بسیار زیاد گونه های موجود بویژه گونه بنه( Pistacia atlantica) (تگ احمد شاهی)
7- مقاومت بسیار زیاد گونه های موجود در مقابل سرما(به عمده گونه های جنگل استان از سرمای سال گذشته 27- درجه سانتيگراد کمترین خسارت رسيده است)